Brieven uit het verleden deel 5: Ora et Labora - Geschiedenis van de kunst in de middeleeuwen

Je kent vast Rudolf nog wel. De jongen uit "Kruistocht in Spijkerbroek" die door een experiment met een materietransmitter in de middeleeuwen verzeild raakte, in zijn spijkerbroek aan de Kinderkruistocht deelnam en met heel veel moeite weer terug in zijn eigen tijd wist te komen. Dat hij geen zin zou hebben in nog zo'n avontuur was wel duidelijk. Maar we wisten Rudolf wel over te halen de materietransmitter te gebruiken om brieven te sturen naar de middeleeuwen. Rudolf heeft voor ons contact gelegd met Maarten, een jongen die in 1425 een reis maakt van het zuiden van Italië naar zijn geboorteplaats Utrecht. Aan Maarten kunnen we alle vragen stellen die wij als huiswerk moeten maken. We krijgen van hem een uitvoerig verslag over zijn reis en vooral over de kunst van zijn tijd. In dit deel neemt Maarten ons mee naar de Cisterciënzerabdij Maulbronn. Bernardus van Clairvaux gaf zijn broeders opdracht om de meest ondoordringbare bossen en dorenstruiken op te zoeken om in het midden daarvan, zover mogelijk weg van de bewoonde wereld, nieuwe kloosters te stichten. Ondanks alle rijkdom verwerpen de Cisterciënzers nog steeds de opsmuk van de abdijen van andere kloosterorden. Maarten legt hier uit hoe het klooster in elkaar zit. Daarna vertelt hij over de ontwikkeling van de muzieknotatie en de betekenis van Guido van Arezzo. Die kwam op het idee om met behulp van de overbekende hymne "Ut queant laxis" de grootte van de afstand tussen twee opeenvolgende tonen eenduidig vast te leggen. Daarna geeft Maarten uitleg over de ontwikkeling van de kerkmuziek. Hoewel in de kloosters eigenlijk alleen Gregoriaans wordt gezongen, klinkt in de kathedralen heel andere muziek. Hij laat horen hoe de meerstemmigheid zich heeft ontwikkeld tot het voorlopige hoogtepunt dat gevormd wordt door het werk van Guillaume de Machaut, die vlak na 1360 zijn beroemde mis schreef. trefwoorden: abt, Cisterciënzerabdij, Maulbronn, klooster, abdis, nonnenklooster, gewelven, abdijkerk, Zwarte Woud, Benedictus van Nursia, kloosterregel, Benedictijner regel, armoede, kuisheid en gehoorzaamheid, bidden, werken, koorgebed, getijden, officie, metten, vigilie, lauden, priem, terts, sext, noon, vespers, completen, getijdengebed, gezongen, psalmen, Cluny, Bourgondië, cluniacenzers, versterving, Cisterciënzerorde, tienden, tiendschuur, kloosterorden, kloostergang, pandhof, zuilengang, eetzalen, refters, monnikenrefter, scriptorium, kloosterlingen, monnikenslaapzaal, kapittelzaal, koordienst, officie, monniken, nonnen, vrouwenklooster, psalmen, cantica, hymnen, antifoon, Gregoriaanse zang, eenstemmig, neumen, Guido van Arezzo, Ut queant laxis, ut, re, mi, fa, sol, la, solemnisatie, notenbalk, kerkmuziek, Parijse Notre-Dameschool, organum-stijl, tenor, Melismatisch, discantusstijl, perotin Viderunt omnes, Guillaume de Machaut, ars antica, mis, messa, compositietechnieken, cantus firmustechniek, noot-tegen-noot zetting, syllabische zetting, vespers, avondgebed